Bedrijfsovername anno nu

Platform bedrijfsovernamewijzer.nl

Op 2 oktober is het platform bedrijfsovernamewijzer.nl gelanceerd door minister Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN). Dit platform ondersteunt overnemers, overdragers, adviseurs en families rondom bedrijfsovername in de agrarische sector. Het platform is ook geschikt voor docenten en studenten. Het helpt op weg met duidelijke informatie, praktische tools en inspirerende verhalen uit de praktijk.

Het platform is tot stand gekomen in samenwerking met o.a. Aeres Hogeschool, Hogeschool Inholland, Hogeschool Van Hall Larenstein, HAS green academy, NAJK, LTO en het Ministerie van LVVN.

Ga hier naar het platform

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto’s: Kirsten van Valkenburg en via geïnterviewden

Agrarisch adviseur Johan Zwemmer over de onzekerheid: “Er wordt meer dan vroeger afgewacht, er is zoveel onduidelijk.” Lector omgevingsinclusief ondernemen Ron Methorst: “En hoe ga je je bedrijf runnen in goede harmonie met de omgeving?”

Beiden geven dezelfde tip aan de jonge generatie: ga eens op het erf staan en kijk eens goed om je heen. Johan: “Probeer je eens voor te stellen hoe je bedrijf er over tien jaar uitziet.” Ron wil de jonge agrariërs ook verder laten kijken: “Hoe ga ik het doen met dit bedrijf in deze omgeving, met dit landschap, met de bodem, met het water, met mijn buren, met ontwikkelingen in de buurt?”

Gezinsleden betrokken bij elkaar en bedrijf

“Bedrijfsovername is een jarenlang proces, dat in het boerengezin start met gesprekken aan de keukentafel”, vertelt Johan Zwemmer. Hij is agrarisch adviseur bij Flynth en werkzaam in Noord-Holland. “Pas veel later komt de adviseur in beeld.”

Johan Zwemmer

Hij begeleidde al honderden bedrijfsovernames. “Meestal zo’n vier à vijf per jaar. Dan ben ik procesbegeleider en kennisaandrager, van onder andere financiële en fiscale kennis. Al met al best een complexe rol. Het is dan belangrijk dat ik mijn klanten al langer ken en dat er een vertrouwensbasis is.”

“Ik moet goed het proces opzetten, met respect voor de voorgeschiedenis van alle eerdere gesprekken. Ik zet alle betrokkenen weer aan tafel, ook afzonderlijk. Dat werkt vaak goed, want rondetafelgesprekken zijn er al genoeg geweest, zonder adviseur. De belangen worden ook steeds groter, door de stijgende prijzen van grond en onroerend goed. Dan is het goed om ook eens los van elkaar aan tafel te zitten. En wat me dan opvalt? Dat het open en positieve gesprekken zijn. Ouders, opvolger met eventuele partner, broers en zussen zijn erg betrokken bij elkaar en bij het bedrijf.”

"De belangen worden steeds groter."

Netwerk belangrijk

Gelukkig hoeft Johan zo’n proces niet alleen te doen. Hij heeft een rijk netwerk van collega’s, maar ook bijvoorbeeld lokale banken, notariskantoren en de Vereniging van Agrarische Bedrijfsadviseurs (VAB). “Ik kan daar kennis brengen, delen en halen. Sparren met andere leden. Zo laat ik zien dat ik werk aan mijn kwaliteit en deskundigheid.”

Het boerenbedrijf en de omgeving

De plaats die het boerenbedrijf in de samenleving inneemt, is de laatste decennia veranderd. “Het gaat nu ook over de wisselingwerking tussen het bedrijf en de omgeving”, stelt Ron Methorst. Hij is lector omgevingsinclusief ondernemen bij Aeres Hogeschool Dronten.

"Het gaat nu ook over de wisselingwerking tussen het bedrijf en de omgeving"

“Ieder jaar hebben we bij de hogeschool vele potentiële bedrijfsovernemers”, vertelt Ron. “In de opleidingen Dier- en Veehouderij en Tuin- en Akkerbouw bieden we de studenten de mogelijkheid te werken aan de toekomstige bedrijfsovername. Tijdens het derde leerjaar werken zij aan hun bedrijfsovernameplan.”

“Met hen heb ik het over water, bodem, landschap, natuur, je buren. Kortom, de omgeving van het boerenbedrijf.” Hij lacht: “Geen populaire onderwerpen. Maar doordat ik naast de studenten ga staan, lukt het om ze mee te nemen. Het verhaal dat ik vertel? Dat begint met terugkijken naar onze landbouwgeschiedenis. En die is prachtig. Hoe het een klein land als Nederland is gelukt om groot te worden in de productie van veilig en gezond voedsel.” Hij pauzeert even. “Maar in die succesvolle geschiedenis hebben we als landbouwsector een aantal dingen niet meegenomen, het water, de bodem enzovoorts. Combineer dat met de huidige maatschappijkritische blik en je stapt als bedrijfsopvolger heel anders in dan je ouders en grootouders.”

Ron Methorst

Jongeren doen het anders

Er is meer dat anders is dan vroeger. Johan: “Zo zie ik dat de jongere generatie bewust tijd willen maken voor ontspanning. Vrije tijd vinden ze belangrijk, naast het harde werken. Ook zie ik een andere maatschappelijke binding dan bij hun ouders. Misschien door hun partner die een baan buitenshuis heeft?” Wat nog wel hetzelfde is? ”De jongeren zijn trots op het bedrijf waar zij zijn opgegroeid”, zegt de lector. “Maar de jonge generatie stapt in een andere tijd in. Succesfactoren uit het verleden, zoals groei en opschaling, zijn nu niet altijd succesfactoren meer.”

Perspectief voor de opvolger

De oudere generatie wil graag dat het bedrijf toekomstbestendig is. Johan: “Dat is vaak belangrijker dan de overnamesom. Ze willen perspectief en haalbaarheid voor de opvolger.” Johan ziet ook dat de ouders veel waarde hechten aan de belangen van de andere kinderen. “Die worden meermaals genoemd. Op hun beurt vinden de andere kinderen het vaak fijn dat het bedrijf wordt voortgezet. Kunnen terugkeren naar de plek waar je bent opgegroeid, dat geeft meerwaarde.”

Na de opvolging komt er een andere wisselwerking tussen de generaties. Johan: “Dat kan wel eens spannend zijn. Ouders blijven vaak enorm betrokken.” Hij lacht: “Als er gekuild moet worden, checkt Pa vaker het weerbericht dan de jonge boer zelf.”