Groenpact: volle kracht vooruit

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto’s: Peter de Klerk

Doorleren en groei pakken gebeurt bij Groenpact door samenwerking, overal hoorbaar en zichtbaar tijdens het event. Van een oproep: “Heb het lef om samen te werken” tot de resultaten van een gezamenlijk onderzoek door vijf hogescholen - groen en meerkleurig. Van een knalgele post-it met een aanbod: “Wij kunnen lessen aanbieden over bio-landbouw” tot een uitnodiging: “Op weg naar de toekomst hebben we iedereen nodig.”

Het event vindt plaats als de handtekeningen onder het Groenpact-convenant ‘Groen van onschatbare waarde’ nauwelijks zijn opgedroogd. Overheid, onderwijs en bedrijfsleven spreken in het convenant af om de komende jaren met elkaar te blijven samenwerken. Het event, met maar liefst 350 deelnemers, onderstreept die samenwerking.

Volop energie

Na een kop koffie en de eerste ontmoetingen zwermen de deelnemers in de ochtend uit over maar liefst elf leer- en werksessies. Zo worden de resultaten gedeeld van een onderzoek naar de Groenblauwe stad. Het blijkt dat gemeenten het groen in hun gemeente op dezelfde manier waarderen als andere bezittingen, zoals gebouwen. Maar bomen en groen worden juist waardevoller naarmate ze ouder worden, bijvoorbeeld door hun bijdrage aan biodiversiteit. Ergens anders maken deelnemers kennis met het lectorenplatform ‘Dierwaardigheid in de Praktijk’. De deelnemers gaan samen aan de slag: met concrete onderzoeksvragen worden zij uitgedaagd om te komen tot een verbetering van de vraag, benoemen stakeholders (het dier!) en stellen kansrijke methodieken voor. Overal is de energie voelbaar.

De wereld van veredeling

Dan is het tijd voor een blik achter de schermen bij Schoneveld Breeding in Wilp, waar het evenement plaatsvindt. Directeur Peter van de Pol neemt zijn gasten mee in de wereld van de veredeling van bloeiende potplanten. Het bedrijf levert wereldwijd jonge plantenzaden van cyclamen, gerbera’s, ranonkels, Ilusia en meer. De veredeling? Het draait om mooiere én duurzamere planten. Zo laat de trotse directeur een primula zien waarbij de stand van de bladeren is verbeterd: ze staan iets verder uit elkaar. Dat betekent minder vocht tussen de bladeren, minder kans op schimmels en dus minder gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Kennis is een machtig instrument

De lunch was goed gevuld, met lekkers en met ontmoetingen. Daarna is het woord aan de gloednieuwe secretaris-generaal van het ministerie van LVVN: Roald Lapperre. Eén van zijn eerste bijeenkomsten als sg was de ondertekening van het Groenpact-convenant. Lapperre noemt het convenant ‘een concreet verbond tussen onderwijs, ondernemers en overheid’.

De sg blikt terug naar het adagium ‘nooit meer honger’, na de Tweede Wereldoorlog. En naar de jaren zeventig, toen de eerste toekomstkijkers signaleerden dat er grenzen zijn aan groei. “We moeten het anders doen en daarvoor hebben we één machtig instrument: kennis. Dat vraagt om samenwerking, dat vraagt om voorlopers. En dat biedt Groenpact. Je hoeft het niet alleen uit te zoeken.” Lapperre ziet al kort na zijn aantreden de energie van Groenpact: “Volle kracht vooruit”.

Tussen boerenbubbel en buitenwereld

De tweede spreker is Amber Laan, een jonge melkveehouder uit Warder en portefeuillehouder melkveehouderij bij NAJK (Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt). Ze neemt iedereen op positief-kritische wijze mee in haar wereld. “De uitdagingen zijn groter dan ‘geef me financiering en een vergunning’. Het gaat om keuzes maken, uitvoeringskracht, medemenselijkheid, acceptatie, waardering, stabiliteit in beleid. Dan kan ik mijn koers bepalen.” Tegelijkertijd kijkt ze naar haar eigen sector. “We mogen weleens wat meer reflecteren. En we hebben mensen nodig van buiten onze groene bubbel. Zoek als melkveehouder contact met je omgeving.”

De toekomst is morgen

Na beide sprekers blikken de deelnemers naar de toekomst, aan de hand van vier thema’s uit het pas getekende convenant. Die toekomst is nu al zichtbaar, in maatschappelijke trends en trends in de markt. Alle trends zetten aan tot nadenken: wat zien we en wat kan dat voor ons betekenen? In ieder thema worden drie maatschappelijke trends gedeeld.

Graag stellen wij je voor aan de aanjagers van Groenpact. Op 11 september verzorgden zij inspirerende presentaties. Op de foto zie je de aanjagers (van links naar rechts: Ryanne Rustenburg, Eke Boesten, Maria Geuze [vervanger], Silvia Blok en Sintija Moroza).

Waardecreatie en ondernemerschap

De eerste maatschappelijke trend is: ‘waardemakers’, met onder andere true pricing als trendsignaal. De tweede is ‘de kracht van lokaal’, waarbij het bijvoorbeeld gaat over transparantie over het productieproces van ons voedsel. Zwitserland geeft een trendsignaal af: sinds kort moet daar op het etiket van zuivel, vlees en melk staan welke ingrepen aan de dieren zijn verricht. Zo kunnen consumenten bewustere keuzes maken. De laatste maatschappelijke trend is ‘de gezonde norm’ met bijvoorbeeld de trend ‘voeding als medicijn’ die zichtbaar is in de markt. Na de presentatie worden de deelnemers uitgedaagd: hoe kun je mensen meenemen in waardecreatie? Hoe schaal je lokale voedsel op? En hoe behoud je het vertrouwen van de consument die ‘gezond en natuurlijk’ verwacht, terwijl je worstelt met onzichtbare vervuiling?

Groen leiderschap en toekomstontwerpen

Wantrouwen, leiden met lef en strijd om ruimte zijn hier belangrijke maatschappelijke trends. Dat geeft tegelijk ook uitdagingen: werken aan nieuw vertrouwen, leiderschap dat verbindt en cross-sectorale samenwerkingen. Er zijn moedige leiders nodig, die werken aan brede welvaart waar economie, mens en natuur in balans zijn. Trendsignalen zijn bijvoorbeeld leerwerktrajecten voor ex-gedetineerden, waar zij bouwen aan hun toekomst. Of de fabriekshal voor oudere werknemers van BMW, met bijvoorbeeld betere verlichting, krukken in plaats van staan en rijdende gereedschapskisten zodat werknemers minder moeten bukken.

Het publiek deelt zorgen en tips. “We zijn maar een klein deel van de samenleving, we zijn niet divers. We moeten uit onze bubbel.” Hierbij wordt de serious game ‘Tussen stad en stal’ getipt, ontwikkeld door het Groenpact Jongerenplatform. “Interessant voor het onderwijs.” Nog een tip: “Via het Nationaal Groeifonds zijn er veel middelen.”

Arbeidsmarkt en leren

Eén van de maatschappelijke trends bij dit thema is ‘skills boven status’, met onder andere weer waardering voor het mbo. ‘Tussen mens en machine’ is de volgende, met bijvoorbeeld een tomatenplukrobot als collega, maar ook: er is meer nodig dan alleen salaris. Faciliteren van thuiswerken en ‘solliciteren met je bestie’ door Kruidvat zijn daarbij trendsignalen. Ook is ‘groei op eigen bodem’ een trend, met bijvoorbeeld gepersonaliseerd leren. In de reacties uit het publiek is er vooral aandacht voor dat laatste. “Het biedt kansen, maar we worden belemmerd door traditionele structuren.” Eén van de deelnemers benoemt de branche van de hoveniers en groenvoorzieners als voorbeeld. “Zij zijn hier al heel ver mee.” Er zijn ook zorgen: “Laten we waakzaam blijven dat we de brede mbo-kwalificatiestructuur niet verliezen.”

Waardevol werk en technologie

Door digitalisering en technologie verandert werk. Er ontstaan kansen: menselijk vakmanschap combineren met nieuwe tools, zoals drones die met AI speuren naar scheuren in dijken. Of pluimvee met een rugzakje met een individuele QR-code, waarmee AI-modellen afwijkend gedrag herkennen. De krapte op de arbeidsmarkt zorgt dat iedereen meedoet. Bij het onderzoek met de QR-codes bij kippen werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, zij trainen de AI-modellen. Of zoals de Sign Language Coffee Bar, waar je gebarend je koffie bestelt bij een dove of slechthorende barista (‘gebaarista’). Uit het publiek komt de opmerking in hoeverre jongeren maker of slechts gebruiker zijn van AI, als het in handen is van een enkele grote bedrijven en het niet inzichtelijk is hoe het werkt?

Rond de tafel

Dan is het tijd om met elkaar rond de tafel te gaan, zo buigen de deelnemers aan één van de tafels zich over een puzzel. Want wat is er nodig om mbo en hbo professionals op te leiden vanuit verschillende visies (biologisch, regeneratief, eat-lancet en meer) op ons voedselsysteem? Ook schrijven de deelnemers op flipovers hun zoektocht: welk project willen zij starten en wie of wat hebben zij daarbij nodig? De eerste verbindingen ontstaan.

Weer een andere tafel: bingo met de groene IDG (Inner Development Goals)

Aan de volgende tafel staan de deelnemers ook in de actiestand. In tweetallen denken ze na over de versnelling van robotisering in de plantaardige agrarische sector. Wat is er dan nodig in het onderwijs? Wat moet er meer, wat moet er anders en wat moeten we vooral niet meer doen? Verderop horen de deelnemers over verbindende projecten voor een toekomstbestendige regio, zoals een samenwerking van Zone.college, Yuverta en DCTerra. Het gaat om een training voor erfbetreders om de taal van de melkveehouder te leren spreken. De eerst uitrol is in de Achterhoek, de rest van het land volgt. Andere tops en ook flops worden gedeeld, om van te leren.

‘Wij doen het’

Tijdens de plenaire afsluiting komen op het scherm mooie opbrengsten van de dag voorbij. Samenvattend: veel verbinding, veel energie, veel actie. Ook is er aandacht voor de afronding van de Green Deal Natuurinclusieve landbouw Groen Onderwijs. En het mooie? Alles wat is opgebouwd krijgt in een vervolg in het groeifonds Regeneratieve Landbouw: ReGeNL.

De werkgroep ‘Onderwijs voor een natuurinclusieve arbeidsmarkt’ lanceert vandaag ook nog eens hun inspiratiemagazine ‘Veranderkracht’. Voor iedereen ligt er een exemplaar klaar, om de Groenpact-goodybag mee te vullen.

Tot slot sluit de kersverse Groenpact-voorzitter Douwe Snoek de dag af: “Wij doen het maar mooi allemaal: naast elkaar staan als onderwijs, bedrijfsleven en overheid.”