Studenten Van Hall Larenstein redden het koraal

Tekst: Kirsten van Valkenburg
Foto's: Hogeschool Van Hall Larenstein

“In praktijkgericht onderzoek spelen belangrijke maatschappelijke vraagstukken een rol”, aldus de onderzoeker. Voor het Diadema-project is dat natuurherstel en het laten zien van de waarde van het koraalrif.

En dat is precies wat studenten van Van Hall Larenstein meekrijgen uit dit onderzoek. Tom Wijers: “Een groot deel van onze studenten kent dit project, omdat we veel met studenten werken. Niet alleen voor stage of hun thesis, maar we leveren ook casussen voor lessen en ontvangen eerstejaars bij onze kweek in Leeuwarden.”

"Praktijkgericht onderzoek vult het gat tussen vragen uit samenleving en fundamenteel onderzoek"

Tom vindt het samenwerken met studenten binnen het onderzoek een toegevoegde waarde: “De studenten halen mij van mijn eiland. Met hun vragen, denkwijzen en nieuwe inzichten zorgen zij er voor dat ik continu word uitgedaagd.”

Midden in problematiek

Nadat de kweek van de zee-egels succesvol was opgezet in Leeuwarden, verplaatste het onderzoek zich naar Saba. Ook hier werd de kweek opgezet om de zee-egels uit te zetten. En daarnaast onderzoekt het team wat er nodig is om de zee-egelpopulatie in stand te houden.

Esther van de Pas liep als student Kust- en Zeemanagement bij Van Hall Larenstein negen maanden stage bij op Saba. “Dit is geen uitgestippeld onderzoek. Ik had echt de mogelijkheid om mee te denken.”

“De kracht van dit onderzoek is dat je midden in de omgeving staat. Ik zag de problematiek”, stelt Esther. “Je kan uren lezen over alles wat er om je heen gebeurt, maar hier was ik gewoon volop aan de slag. Die ervaring haal je niet uit boeken.” 

"De kracht van dit onderzoek is dat je midden in de omgeving staat. Ik zag de problematiek"

Leren onderzoeken

Voor Esther was haar tijd bij het Diadema-project heel waardevol. “Je staat midden in het werkveld. Je mag leren en fouten maken.”

De locatie voegt een extra dimensie toe. “Op Saba gaat het altijd anders dan je verwacht”, lacht Esther. Tom vult aan: “Je hebt hier niet alle spullen voorhanden. En soms kan het twee maanden duren voordat je ze wel hebt.” Esther: “Ook het werken in de natuur vraagt aanpassingen, bijvoorbeeld als je door het weer niet aan de slag kunt. Dat alles vraagt flexibiliteit en dat heb ik hier geleerd.”

Koraal in nood

In het onderzoek draait het om de Caribische koraalriffen die worden bedreigd door overmatige algengroei. Veel van de riffen zijn in een slechte conditie. Als we niks doen, raken we een complex en uniek ecosysteem met een enorme soortenrijkdom kwijt.

"Werken in de natuur vergt aanpassingen"

Voor het weggrazen van de algen is de Diadema antillarium, een zwarte zee-egel met lange stekels, een topkandidaat. Deze soort vervulde oorspronkelijk de rol van grazer op het rif. Maar in de jaren ’80 stierf het grootste deel van de populatie door een onbekende ziekteverwekker.

Onderzoek op Saba

Ook op Saba zijn studenten een belangrijk onderdeel van het team. Esthers taak lag bij het helpen settelen van de piepkleine, kwetsbare larven op het rif. Want uit eerder onderzoek bleek dat er larven zijn rondom Saba, maar dat zij niet settelen op het rif. En juist dat settlement is een voorwaarde voor de ontwikkeling tot een jonge zee-egel.

Enorme stap

“De larven hebben twee dingen nodig om te settelen: voedsel en een schuilplek”, legt Esther uit. “Om hen daarbij te helpen, is er de bioball. Dat is oorspronkelijk een filtermedium voor vijvers, maar bleek het verrassend goed te doen als schuilplek voor de larfjes. En op zo’n ball ontstaat razendsnel biofilm: een laagje van algen en bacteriën dat de larven eten.”

Esther vertelt verder: “Ik ben bezig geweest met het ophangen van deze bioballen aan het rif. En zo mooi om te zien: het aantal zee-egels op het rif nam toe.” Tom: “Daarmee heeft Esther aangetoond dat het werkt: het ecosysteem op zo’n manier ondersteunen dat de zee-egelpopulatie zichzelf in stand houdt. En dat is een enorme stap in ons onderzoek.”

De volgende stap is dat het team de methode perfectioneert en professionaliseert. “Dat er over 2 jaar een robuuste methode ligt die je overal in de Cariben kan inzetten als een natuurlijk vliegwiel”, formuleert Tom het doel.