Skills voor de melkveehouder van de toekomst

Nico Sekeris, adviseur bij Matchcare, onderzocht in opdracht van Groenpact en het ministerie van LVVN de skills die nodig zijn voor een toekomstbestendige melkveehouderij.

Nico Sekeris

"Het denken in beroepen gaan we loslaten"

“In de arbeidsmarkt waarderen we nu nog vooral diploma’s en certificaten”, legt Sekeris uit. “Dat diplomadenken moeten we loslaten. “Mijn verwachting is dat we het ‘denken in beroepen’ ook gaan loslaten. In plaats van boer, kapper of groenvoorziener, kijken we naar de benodigde vaardigheden in een bepaalde rol. Werk gaan we zien als verschillende rollen, waar je diverse skills voor nodig hebt. Dan ben je straks niet alleen veehouder en dierverzorger, maar ook waterbeheerder of voedselverwerker of winkelier. De hoop is enerzijds dat mensen zo veel gemakkelijker in verschillende rollen kunnen functioneren. Maar ook dat we flexibeler leren.” 

Skillsanalyse melkveehouders voor ecosysteemdiensten

Sekeris legt uit: “Om de gevraagde vaardigheden in de melkveehouderij in beeld te brengen, zijn we gestart met een vacature-analyse. Dat was nog een uitdaging: vacatures zijn schaars, maar via slimme data-analyse vonden we toch veel relevante vacatures. Hieruit destilleerden we vaardigheden, gegroepeerd in vakkennis, softskills, persoonlijkheidskenmerken, digitale vaardigheden en certificaten. Denk aan vakkennis over dierverzorging en kennis over gewasbescherming of ondernemerschap. Maar ook aan minder voor de hand liggende vaardigheden, zoals kennis over biodiversiteit en ecologie of datagebruik en communicatieskills.

Deze voorlopige skills-set legden we voor aan agrarische bedrijven en adviseurs. Zij gaven aan welke vaardigheden zij herkennen, belangrijk vinden of juist missen. Vervolgens onderzochten we welke vaardigheden nodig zijn bij nieuwe verdienmodellen voor melkveehouders. Zo kregen we een eerste totaalbeeld van de groene skills van nu én straks.”

Boerderijwinkel of boerderijcamping

Wat is er nodig als je je naast de melkveehouderij bijvoorbeeld toelegt op toerisme, recreatie, zorg, educatie, agroforestry, natuurinclusief of een boerderijwinkel? Matchcare verzamelde een lijst met skills per neventak. Voor een boerderijwinkel is bijvoorbeeld onder meer klantgerichtheid van belang, stap je in de recreatie dan kun je denken aan communicatie en hospitality. Voor natuurinclusief boeren moet je zeker iets weten over ecologie en die kennis ook kunnen toepassen.

Dit kan helpen bij vormgeven van onderwijs en ook direct bij omschakeling. Wil je bijvoorbeeld een boerderijwinkel beheren of een boerderijcamping opzetten, dan kijk je of de benodigde skills bij medewerkers of familieleden op het bedrijf aanwezig zijn. Misschien zijn er mensen die sowieso al veel belangstelling hebben voor zo’n neventak.

Sekeris: “Ga je als ondernemer die skills ontwikkelen, heeft een medewerker van het bedrijf daar al meer bagage voor of is er iemand die enthousiast is? Let je niet op aspecten zoals belangstelling en motivatie, dan kan dit een mismatch geven. We adviseren mensen de juiste keuzes te maken op basis van benodigde skills én hun persoonlijkheidskenmerken.”

Voorbeeld De Maargieshoeve in Kallenkote:

Het begon als een melkveebedrijf, maar inmiddels is er op het erf veel meer. De Maargieshoeve in Kallenkote heeft een winkel, een theeschenkerij, zuivelbereiding en houtbewerking. Bij alle onderdelen zijn zorgdeelnemers aan de slag.
“Ik vond alleen maar koeien houden te weinig uitdaging,” vertelt eigenaar Lu Nijk, die doelbewust koos voor verbreding. Het bedrijf groeide ook omdat de drie kinderen Nijk allemaal graag in het bedrijf wilden stappen. “Tja, dan ga je zoeken naar wat bij ieder van hen past."

Dialoog tussen onderwijs en bedrijfsleven

Sekeris: “Er is verschil hoe onderwijs en bedrijfsleven naar skills kijken. Bijvoorbeeld naar het belang van hard skills (praktische vaardigheden waarmee je dingen voor elkaar krijgt, zoals een stoep bestraten, tomaten oogsten of presentaties maken) en soft skills (luisteren, overleggen, overzicht houden, flexibiliteit tonen). Bedrijven zoeken eerder naar specifieke skills (soft en hard) en ervaring die direct toepasbaar is voor wat ze op dat moment nodig hebben. Onderwijs wil vaker een brede basis van skills en kennis geven, ook voor de verdere carrière.

Gebruik je overal eenzelfde skillstaal, dan verwachten de opdrachtgevers dat de kloof tussen de vaardigheden die studenten leren in het onderwijs en de vaardigheden die werkgevers zoeken kleiner wordt. Maar ook dan blijft dialoog tussen onderwijs en bedrijfsleven nodig, wil je zorgen dat studenten optimaal voorbereid zijn op de arbeidsmarkt.”

Bij een presentatie die Sekeris onlangs voor mbo-docenten hield over een dergelijke skillsaanpak, was er veel enthousiasme. De docenten zagen veel kansen, zegt hij.  “In sommige sectoren zeggen ze dat ze in hun onderwijs eigenlijk al van skills uitgaan. En steeds meer andere scholen nemen de methodiek over.”

Uniforme aanpak

De methode is veel werk, maar levert een schat aan informatie op. Deze exercitie kun je voor allerlei sectoren doen, denkt Sekeris. “Als deze methode werkt en mensen deze gezamenlijke skillstaal gaan hanteren, realiseer je een betere samenwerking en doorstroom van mensen in de keten. Het onderwijs kan anders worden vormgegeven. Je hebt geen opleidingen voor een bepaald beroep meer, maar je leert skills die passen bij veranderingen in de sector. Mensen worden wendbaarder en breder inzetbaar.”

Op basis van het onderzoek in de melkveehouderij is een skillstool ontwikkeld. Deze kan een agrarisch adviseur gebruiken in de advisering aan ondernemers. Wat past het beste bij het ondernemerschap van de melkveehouder? Uiteindelijk is elke omschakeling van een ondernemer maatwerk.

CompetentNL

Het onderzoek in de melkveehouderij is opgezet in nauwe samenwerking met het Ministerie van LVVN en de Vereniging Agrarisch Bedrijfsadviseurs.  Het past goed in de verkenning van de betekenis van skillstaal in leven lang ontwikkelen (LLO) van CompetentNL. In dit grote landelijke project wordt gewerkt aan de uniforme beroepentaal.

CompetentNL beschrijft skills zo precies mogelijk, aldus de ontwikkelaars (UWV, TNO, CBS en SBB, in opdracht van de overheid). Deze beschrijving is de basis voor omschrijvingen van skills in vacatures, profielen, opleidingen en cursussen. In september 2025 is de basisversie van de skillstaal gelanceerd op de landelijke conferentie: Nederland competent!

Dit artikel is afkomstig uit de laatste publicatie van De Groene Monitor. Deze kun je hier helemaal lezen.