Welke impact heeft klimaatverandering op groene beroepen?

Tekst: Hanneke van Vliet, Het Nederlands Tekstbureau
Beeldmateriaal: Groenpact & Pexels & Tim van Hattum
Grafieken: Vrij van Vorm

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in De Groene Monitor 2023

Tim van Hattum is blij dat de impact van klimaatverandering inmiddels op veel plekken in Nederland hoog op de agenda staat. Wel ligt volgens hem de focus nog te veel op technische oplossingen, zoals zonne- en windenergie en elektrisch rijden. ‘We hebben niet alleen te maken met een klimaatcrisis, maar ook met een biodiversiteitscrisis. We moeten veel meer toe naar ook natuurlijke oplossingen. Heel langzaam groeit het besef dat meer groen en natuur ook essentieel is.’

"We moeten veel meer toe naar natuurlijke oplossingen"

 Wat dat betekent voor de groene sectoren? Daar hoeft Tim niet lang over na te denken. Samen met collega’s maakte hij een positieve toekomstvisie voor Nederland in 2120, waarin de mens en de natuur centraal staan. Zo’n scenario maakt goed inzichtelijk wat zo’n verandering allemaal met zich meebrengt. ‘Als je groen centraal stelt, vraagt dat om een totale systeemverandering. Het vereist veel kennis en er zijn mensen voor nodig die in deze systemen kunnen denken.

Dat vergt in het onderwijs aandacht voor thema’s als een duurzame voedselvoorziening, voldoende ruimte voor het water en voldoende ruimte voor de natuur in het landelijk gebied, maar ook in de stad. Die elementen hebben allemaal met elkaar te maken. We zullen ons daarom moeten richten op multidisciplinaire oplossingen.’

Drie grote uitdagingen

Tim ziet voor de sector een belangrijke rol weggelegd bij drie grote uitdagingen. Allereerst klimaatmitigatie: de uitstoot van broeikasgassen verminderen. Ten tweede klimaatadaptatie: de omgeving zo goed mogelijk voorbereiden op de onvermijdelijke effecten van klimaatverandering. En ten derde het versterken van de biodiversiteit, om te zorgen voor een schone lucht, fris water en een gezonde bodem. Tim: ‘Er zijn al tal van goede initiatieven op dit gebied, maar dit betreft veelal pilots, afgebakende projecten, terwijl het juist zo belangrijk is dergelijke groene oplossingen mainstream te maken en op te schalen. Die omslag is heel belangrijk en dat besef zullen we daarom ook goed in het onderwijs onder de aandacht moeten brengen.’

Versnellen

Begin dit jaar was er goed nieuws van het Nationaal Groeifonds: het investeert 110 miljoen euro in kennis- en innovatieprogramma NL2120. Hierin ontwikkelen de WUR, Groenpact en vele andere partners kennis die nodig is om een schaalsprong te realiseren met natuurlijke oplossingen. Tim: ‘We kijken naar meerdere aspecten: Hoe effectief zijn oplossingen, wat zijn de kosten en baten, hoe kunnen we institutionele drempels wegnemen?

Het is kennis die we ook zullen verspreiden in het onderwijs en in het buitenland. Zulke kennisontwikkeling is belangrijk.

"We kunnen de klimaatproblemen niet helemaal oplossen, maar wel aanzienlijk terugdringen"

Om natuurlijke oplossingen in Nederland echt op te schalen is alleen nieuwe kennis niet voldoende. Ook zijn jonge mensen nodig die deze oplossingen gaan ontwerpen en realiseren.Neem het watermanagement. De aanpak zal in 2120 in de steden volledig anders zijn, meent Tim. Soms kampen we met een teveel aan water, soms hebben we er te weinig van. We zullen slimmer moeten reageren op de weersextremen door rond de steden wetlands aan te leggen waar je het regenwater opvangt in natte periodes en gebruikt in droge. Ook zullen we regenwater moeten vasthouden op en in gebouwen en in tuinen, parken en andere groenstroken. Tim: ‘We moeten het water koesteren en alleen nog bij extreem weer de stad uitwerken. Daar komen we steeds meer achter en jongeren zijn nodig om dat watermanagement goed vorm te geven

Kaart van Nederland in 2120

Uit het rapport: een Natuurlijke toekomst voor Nederland

De kaart van 2120 toont een land waar water, landbouw, natuur en recreatie elkaar ondersteunen. Het is een land met meer opslag voor zoetwater en ruimte voor water rond de rivieren en in de polders. Ook is het een land met voedselbossen rondom steden, die zowel een agrarische als recreatieve functie hebben.  Op zee is ruimte voor algenkwekerijen.

Bron: WUR 2019 

Groeifonds zet in op Groen Nederland

Het Nationaal Groeifonds investeert in een tweede fase in acht projecten die de groene sectoren ondersteunen. 

Bron: Nationaalgroeifonds.nl

Tijd voor actie

Veel oplossingen om klimaatverandering aan te pakken zijn al beschikbaar, meent Tim. De belangrijkste oplossing volgens hem? Onze samenleving meer in balans brengen met de natuur. In zijn recent verschenen boek, de Only Planet Klimaatgids voor de 21ste Eeuw, geeft hij voorbeelden om te bouwen aan een hoopvolle toekomst. Zo roept hij bijvoorbeeld op te investeren in ervaringen in plaats van in spullen. Klimaatvriendelijk gedrag, zoals minder vlees eten en minder energie verbruiken, leidt tot een persoonlijk gevoel van geluk. Persoonlijk en beroepsmatig kunnen we in actie komen. We hebben leiderschap vanuit het bedrijfsleven nodig, groene bankiers, maar ook overheidsmaatregelen zoals het stoppen met fossiele subsidies en in het onderwijs gedreven leraren die het eerlijke verhaal vertellen.