Leren op de werkplek goed valideren en faciliteren

Tekst: Joke Kranenberg

Ontwikkelpaden schetsen een beeld van hoe medewerkers carrière kunnen maken in een bepaalde sector. Medewerkers kunnen concreet zien hoe ze zich verder kunnen ontwikkelen en wat daarvoor nodig is aan scholing. Daarbij geldt dat alleen de in een ontwikkelpad aangegeven opleiding straks in aanmerking komt voor scholingsubsidies. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ( SZW), die de vraag stelde om sectorale ontwikkelpaden in kaart te brengen, hoopt via deze weg dat scholingssubsidies beter op de juiste plek komen, dan bij het voormalige STAP-budget.   

"Hoe komen de scholingsubsidies beter op zijn plek?"

Essentie scholings- en ontwikkelsysteem

Kaemingk: “De vraag van SZW vind ik een hele slimme. Het legt namelijk de essentie van ons scholings- en ontwikkelsysteem bloot. Zo kunnen we zaken bij de bron aanpakken en veranderen.” De eerste fase daarbij is dus het beschrijven van de ontwikkelpaden in de verschillende sectoren. Daarin worden alle functies met hun competenties en kwalificaties beschreven, en ook de reguliere opleidingen en cursussen die er zijn, worden ingepast. De verschillende brancheorganisaties in de groene sectoren brengen opeenvolgende functies in beeld en beschrijven de al bestaande bijpassende opleidingen. Kaemingk: “Zij begrijpen goed hoe ze een ontwikkeltraject per loopbaan of beroep kunnen opzetten, ondersteunen en faciliteren.” 

Erik Kaemingk

Gaten in ontwikkelpaden

Dit proces loopt tot eind juli 2025. Als dat klaar is dan kunnen de sectoren dit gebruiken om voor het volgen van die ontwikkeltrajecten SLIM-subsidie aan te vragen. “Er is echter wel een ‘maar’, nu al blijkt dat er niet altijd passende cursussen en opleidingen beschikbaar zijn”, stelt Keamingk. “Er vallen dus veel gaten in de ontwikkelpaden. Na de zomer gaan de groene sectoren aan de slag om die gaten te vullen. Er zal dan bovendien gewerkt worden aan het inpassen van leren op de werkplek en creëren van cursusaanbod zodat in 2026 en de jaren daarna ook voor die leertrajecten subsidie kan worden aangevraagd. In september zullen op leeroverzicht.nl de ontwikkelpaden te vinden zijn die dan klaar zijn.” 

"Er vallen veel gaten in de ontwikkelpaden" 

Werkervaring terugvertalen naar competenties

De komende jaren doen sectoren er goed aan om ook hun eigen opleidingsfondsen op deze ontwikkelpaden in te richten, vindt Kaemingk. “Een van de grote uitdagingen is dat veel mensen die in de groene sector werken, vaak hun vak geleerd hebben in de praktijk. De grote vraag hierbij is hoe kunnen we op basis van werkervaring opgedane kennis terugvertalen naar competenties? Hoe kunnen we die ervaring waarderen? Veel werkgevers en werknemers denken bij leren vaak nog alleen aan het halen van diploma’s van bestaande opleidingsinstellingen als mbo’s en hbo’s.

Maar veel mensen leren ook door leren op de werkplek in de praktijk. We willen in de ontwikkelpaden ook dat leren zichtbaar maken en tot waarde brengen. Als we dat kunnen doen, laten we het complete plaatje zien. Daarmee worden de groene sectoren een stuk aantrekkelijker op de arbeidsmarkt.”

"Op de werkplek leren is óók leren" 

Veel werkgevers bieden op hun bedrijf nu al volop ontwikkelmogelijkheden door werkplekleren en/of het volgen van bepaalde cursussen. Kaemingk: “Helaas zien ze dat zelf vaak niet als leren. We zullen werkgevers er dus ook van moeten overtuigen dat als er op de werkplek geleerd wordt of intern een cursus gevolgd wordt, dat dat ook leren is. Want de perceptie van ‘wat is leren’ is nog lang niet overal doorgedrongen in land- en tuinbouw.”

De Vereniging voor Hoveniers (VHG) ( onderdeel van Natuur en leefomgeving) maakte deel uit van de pilot van het SZW en heeft het sectoraal ontwikkelpad hoveniers en groenvoorziening al gepubliceerd.

Ogenschijnlijk simpele vraag is katalysator

Kaemingk: “Dat vind ik wel het mooie: vanuit deze ogenschijnlijk simpele vraag - beschrijf de ontwikkelpaden in een sector - komt er wel een heel landschap aan verwevenheid van het systeem inzichtelijk. Zo zie ik bijvoorbeeld dat we in Nederland met opleidingen veel te log georganiseerd zijn. De BOL en BBL-trajecten in het beroepsonderwijs zijn door-geinstitutionaliseerd.  Je kunt niet zomaar even bijgeschoold worden, je moet dan een hele opleiding doen, terwijl er wellicht behoefte is aan een bepaalde module. Scholen kunnen die rol deels vervullen - en doen dat vaak ook al, maar daarmee is het ontwikkelpad niet compleet ingevuld. Dat moeten we anders organiseren. Het bedrijfsleven pakt deze handschoen soms op, maar beseft dat niet altijd, dus ook daar is werk aan de winkel. Zo heeft de vraag vanuit SZW echt een katalyserende werking. We zullen echt op systeemniveau werkplekleren gezamenlijk moeten valideren en vormgeven.”  

Colland en SOL hebben met begeleiding van Groenpact en het ministerie van LVVN samen één aanvraag gedaan voor subsidie voor de ontwikkelpaden voor vijf clusters in het groene domein die met ontwikkelpaden aan de slag gaan. Het gaat daarbij om: Visserij, Levensmiddelenindustrie, Glastuinbouw, Land- en tuinbouw en Natuur en leefomgeving. De naamgeving van de clusters is een voortvloeisel uit hoe de belangenbehartigende en branche-organisaties georganiseerd zijn. Groenpact zorgde er samen met het ministerie van LVVN voor dat een flink aantal groene sectoren door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) zijn erkend als ‘cruciale’ tekortsectoren en dus onderdeel uitmaken van deze clusters. De Vereniging voor Hoveniers (VHG) ( onderdeel van Natuur en leefomgeving) maakte deel uit van de pilot van het SZW en heeft het sectoraal ontwikkelpad hoveniers en groenvoorziening al gepubliceerd. De Levensmiddelenindustrie is ook al hard op weg.